Palenie tytoniu to jedna z przyczyn wielu chorób śmiertelnych, w tym nowotworów. Najbardziej narażone są osoby, które palą papierosy. Najczęściej występującym rodzajem nowotworu u palaczy jest rak płuc. Paląc papierosy przyczyniamy się również do zwiększenia ryzyka zachorowania na zachorowania na raka gardła, krtani, jamy ustnej, trzustki, pęcherza moczowego, wątroby, nerki, szyjki macicy oraz na białaczkę. Jedynym sposobem na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworu u palacza jest całkowite zaprzestanie palenia. W tym przypadku samo ograniczenie będzie niewystarczające. Ryzyko wystąpienia nowotworu jest tak samo wysokie w przypadku papierosów typu light, czy papierosów elektronicznych. Należy pamiętać, że nigdy nie jest za późno na rzucenie palenia.

Wdychanie dymu tytoniowego, podobnie jak samo palenie papierosów powoduje wcześniejszą śmierć i zwiększa ryzyko zachorowań na raka. Dym tytoniowy zawiera kilkadziesiąt rakotwórczych związków chemicznych. Jeśli jest wydychany biernie z powietrza, ryzyko zachorowania na nowotwór zwiększa się wielokrotnie. Narażenie dziecka na bierne palenie zarówno w okresie życia płodowego, jak i okresie dzieciństwa, ma wiele poważnych konsekwencji zdrowotnych. Bierne palenie jest też udowodnioną przyczyną nagłej śmierci łóżeczkowej.

Nadwaga to po paleniu tytoniu drugi najważniejszy czynnik ryzyka nowotworów. Zachowując odpowiednią masę ciała maleje również ryzyko innych powikłań zdrowotnych. Należy pamiętać, że ryzyko rozwoju raka jest proporcjonalne do wzrostu ilości tłuszczu w organizmie. Wynika to z faktu, że niektóre nowotwory mają związek z poziomem hormonów w organizmie, które są dodatkowo uwalniane z komórek tkanki tłuszczowej. Dodatkowo, nadmiar tłuszczu przyspiesza procesy zapalne w organizmie i powoduje większą odporność na insulinę.

Zasada ta związana jest z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Aktywność fizyczna zapobiega otyłości, a regularne ćwiczenia chronią przed rakiem jelita grubego, piersi i błony śluzowej macicy oraz według niektórych badań – przed rakiem płuca, wątroby, jajnika, prostaty, nerki i żołądka. Siedzący tryb życia zwiększa ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, w szczególności raka jelita grubego i błony śluzowej. W związku z tym, warto zwiększyć aktywność fizyczną w sytuacji, gdy pracujemy przy komputerze. Największe korzyści dla zdrowia są wówczas, gdy stosujemy różnorodne formy treningu. Minimum aktywności fizycznej to 30 minut każdego dnia, natomiast optymalnie powinniśmy poświęcać każdego dnia 60 minut na ruch o średniej lub 30 minut o wysokiej intensywności.

Sposób naszego odżywiania może mieć również wpływ na ryzyko zachorowania na nowotwór: pośrednio – poprzez niezdrowe jedzenie wpływamy negatywnie na masę ciała oraz bezpośrednio: poprzez szkodliwe składniki zawarte w pożywieniu. Czym jest prawidłowe żywienie? Odpowiednia dieta, to taka, która jest bogata jest w owoce i warzywa oraz w produkty pełnoziarniste, a także zawiera tylko niewielkie ilości czerwonego czy przetworzonego mięsa i soli. Poza tym, że prawidłowa dieta zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów, pomaga również wydłużyć życie osób po diagnozie nowotworowej (raka piersi i raka jelita grubego).

Picie alkoholu, nawet niewielkiej ilości, zwiększa ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, wątroby, jelita grubego i piersi. Ryzyko wystąpienia choroby wzrasta proporcjonalnie do ilości spożywanego alkoholu, dlatego zaleca się ograniczenie jego spożywania lub całkowitą abstynencję. Należy pamiętać, ze każdy alkohol jest szkodliwy, niezależnie od tego, czy jest wysoko czy niskoprocentowy – każdy z nich zawiera alkohol, a więc substancję rakotwórczą. Szczególnie niebezpieczne jest spożywanie alkoholu w połączeniu z paleniem tytoniu – takie połącznie wielokrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby.

Nadmierne narażenie organizmu na działanie promieniowania UV, niezależnie od tego czy jest to naturalne źródło pochodzenia (promienie słoneczne) czy sztuczne (urządzenia opalające, solarium), zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwory skóry – w tym na czerniaka. Szczególnie narażone są osoby posiadające włosy rude lub blond (mają większą skłonność do oparzeń słonecznych) oraz osoby pracujące na świeżym powietrzu. Warto zaznaczyć, że całkowite unikanie słońca jest również niezdrowe. Niewielkie dawki promieniowania ultrafioletowego są niezbędne do produkcji witaminy D potrzebnej w naszym organizmie. Aby chronić się przed działaniem promieniowania UV, należy używać produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej oraz nie korzystać z solarium

Na działanie substancji rakotwórczych jesteśmy także narażeni w miejscach pracy. Warto pamiętać, że nowotwór może rozwinąć się w okresie od kilku do nawet kilkudziesięciu lat od momentu pierwszego kontaktu z czynnikiem rakotwórczym. Przed ich działaniem chroni nas przestrzeganie wszystkich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dlatego bardzo ważnej jest postępowanie zgodne z zasadami.

Na promieniowanie emitowane przez radon najczęściej jesteśmy narażeni w miejscu zamieszkania. Ryzyko zachorowania zależy od poziomu stężenia radonu we wdychanym powietrzu oraz okresu narażenia. Cząsteczki, które powstają na skutek rozpadu promieniotwórczego radonu przywierają do cząsteczek kurzu. Wdychając powietrze przedostają się do naszych płuc, gdzie mogą uszkadzać komórki i po pewnym czasie przyczynić się do powstania nowotworu. Jak dowiedzieć się, czy jesteśmy narażeni na promieniowane radonu? Pomiaru stężenia radonu dokonać można za pomocą niewielkich czujników, które umieszcza się w domu na okres kilku tygodni. Stężenie radonu można ograniczyć poprzez zwiększenie szczelności materiałów budowlanych oraz wyposażenie domu w specjalne systemy wentylacji powietrza.

Wiele nowotworów złośliwych spowodowanych jest wirusowymi lub bakteryjnymi infekcjami, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy, prącia, odbytu, głowy i szyi, wątroby i żołądka oraz niektórych nowotworów układu krwiotwórczego. Szczepienia ochronne są skutecznym sposobem na uniknięcie zachorowania na nowotwory związane z infekcją wirusową, dlatego warto zadbać o to, by już w młodym wieku poddać dzieci szczepieniom ochronnym przeciwko: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków), wirusowi brodawczaka ludzkiego – HPV (dotyczy dziewcząt).

Karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory. Istnieją dowody naukowe, które potwierdzają, że karmienie piersią ma pozytywne efekty zdrowotne zarówno w kontekście zdrowia matki (mniejsze ryzyko wystąpienia raka piersi w wieku przed menopauzą, jak i po niej) oraz zdrowia noworodka.

Im wcześniejsze rozpoznanie raka, tym większa szansa na jego wyleczenie. Istnieją metody diagnostyczne, które umożliwiają wykrycie niektórych rodzajów nowotworów jeszcze przed pojawieniem się symptomów choroby. Tak wczesne wykrycie raka jelita grubego, piersi i szyjki macicy możliwe jest dzięki uczestniczeniu w badaniach przesiewowych.